Noem een echte specialist op de 500 meter? Veel schaatsliefhebbers komen dan direct uit bij de naam Jan Smeekens. De geboren Raalter (34) waande zich tijdens de Olympische Spelen in 2014 zelfs een paar minuten de winnaar van de gouden medaille. Door een fout in tijdwaarneming zag hij eeuwige roem met een verschil van twaalfduizendste van een seconde alsnog aan zich voorbij gaan. De wereldtitel in 2017, als eerste Nederlander ooit, voelde drie jaar later als een bevrijding. Om zijn topsportcarrière niet alleen fysiek, maar ook mentaal af te sluiten, schreef Smeekens in samenwerking met journalist Jeroen Kleijne een inspirerende en boeiende biografie. ‘Ik geef de lezers echt een kijkje in mijn hoofd.’  

Smeekens erkent dat het leven zonder topsport een stuk minder stressvol is. ‘Voorheen stonden alle keuzes die je maakte in het teken om een nog sneller rondje te rijden. Door het schrijven van het boek kan ik nu ook een stuk beter relativeren. Zo spreekt Smeekens tijdens het interview van zilver gewonnen als Sotsji 2014 ter sprake komt. Ze zeggen niet voor niets weleens: ‘schrijf het van je af. Ik ben er nadat ik stopte ook direct aan begonnen. Alles is op dat moment nog heel vers.’ Voor zijn boek met de eerlijke titel: ‘Hoe ik goud verloor en mezelf terugvond’, zijn lastige thema’s geen taboe. Het telkens weer visualiseren en de psychologie die bij een race komt kijken, het proces van de onbevangen topsporter waarbij alles vanzelf gaat tot de periode dat je bang wordt om te verliezen. Reflecteren naar de (harde) keuzes die je als topsporter moet maken en hoe je daar lering uit trekt en het prille begin bij de Deventer IJsclub als jong kind. Het komt allemaal in het boek aan de orde. ‘Ik heb mezelf in het boek zeker niet gespaard en vind het heel gaaf geworden. Het is voor mezelf heel leerzaam en waardevol.’

Topsport en bedrijfsleven

Het schaatsen boeit Smeekens nog steeds. ‘Ik vind het nog steeds heel leuk om te volgen en spreek de jongens ook nog steeds al is het nu van afstand.’ Of we hem terug gaan zien als trainer? Nee, dat verwacht ik niet.’ Zijn ervaringen als topsporter delen met het bedrijfsleven spreekt hem wel zeer aan. ‘Als topsporter heb je één zekerheid en dat is dat je carrière niet oneindig is. Ik ben dus zeker weleens nagedacht over een plan B. Bedrijfskunde heb ik altijd interessant gevonden en voor deze studie heb ik ook een aantal vakken behaald.’ Volgens Smeekens zijn er veel raakvlakken tussen topsport en het bedrijfsleven en het spreekt hem erg aan om deze met elkaar te verbinden. ‘Ik geef regelmatig lezingen. Ik vertel dan niet alleen mijn verhaal, maar ga tevens met werknemers in gesprek over wat er speelt op de werkvloer en hoe zij dit ervaren. Samen gaan we op zoek naar verdieping. Dat vind ik heel leuk om te doen. Ik geef daarnaast workshops over vitaliteit op de werkvloer samen met een slaapcoach bij trainingsbureau de Federatie. Het vraagstuk van de urgentie van een gezonde leefstijl is natuurlijk ook erg actueel.  Sporten draagt er zeker aan bij om je vitaler te voelen. Je maakt daardoor ook bepaalde stoffen aan. Met kleine, praktische tips kun je mensen al op weg helpen.’ Zelf staat Smeekens gemiddeld nog één keer per week op het ijs. Daarnaast loopt hij regelmatig een flink stuk hard en vormt ook kickboksen een fysieke uitlaatklep.

Schaatsseizoen

Een olympisch jaar is natuurlijk extra interessant. Zelf maakte Smeekens liefst drie Spelen mee en had hij zelfs de eer om in 2018, Pyeongchang, Zuid-Korea, de vlag te dragen. Pessimistisch over de kansen van de Nederlanders in Beijing is hij zeker niet. ‘In het coronaseizoen (2020-2021) voelden we ons natuurlijk de koning te rijk. Voor een olympisch seizoen gelden er natuurlijk andere wetten. Internationaal ligt het niveau dan altijd een stuk hoger. Bovendien is de opbouw iets anders. Ergens zijn de wat mindere prestatie bij de start dit seizoen ook wel een soort wake-up call. Ik ben er van overtuigd dat een aantal Nederlanders tijdens de Olympische Spelen heel goed zullen zijn en tot mooie prestaties komen. Smeekens zal binnenkort dan ook zeker voor de televisie installeren om te zien welke landgenoten voor Nederland de medailles binnenslepen.    

Foto: Stephan Tellier