Als je mijn eerdere columns gelezen hebt, weet je het denk ik al: ik ben voor ambitieuze maatregelen om de opwarming van onze aarde tegen te houden. Ik ben al 25 jaar actief om het milieu te beschermen en jeetje, wat gaat het toch traag. Stapje voor stapje kruipen we vooruit. Waarom schieten we niet gewoon wat meer op? ‘Ons brein is niet duurzaam’ schreef ik vorige keer. We zijn helemaal niet voorbereid om milieuproblemen het hoofd te bieden. En er is nog een andere belangrijke vertragende factor: veranderangst. Wij mensen zijn gewoontedieren, we houden niet van verandering. Dat gaat immers tegen onze gewoonte in. Maar werkt het in de praktijk ook zo?

In 1998 werden mensen op straat ondervraagd over de mobiele telefoon: ‘Onnodig, ik heb een antwoordapparaat’, ‘lijkt me vreselijk om altijd bereikbaar te zijn’, ‘het gaat prima zo, wat moet je nou met zo’n ding?’ Een paar jaar later konden we niet meer zonder. Idem dito met de overgang van gewone mobiele telefoon naar smartphone. Ik weet nog dat ik dacht: wat een onzin, internetten op zo’n klein schermpje.

Iets langer geleden, in de jaren’60, werd in Nederland gas gevonden. Binnen 10 jaar tijd ging het hele land over van kolen naar gas! Niet alleen voor verwarming maar ook om op te koken. De Nederlandse overheid heeft met autootjes met laadbak alle fornuizen opgehaald uit de huizen, ze aangepast voor aardgas en weer teruggebracht. Wat een roerige tijd moet dat zijn geweest! Laatst zag ik twee foto’s van Fifth Avenue in New York. Eentje uit 1900. Allemaal paard en wagens. Met flink speuren kon ik één gemotoriseerd voertuig ontdekken (van die ene voorloper die geen last had van veranderangst). De tweede foto, precies dezelfde plek, 10 jaar later: geen paard en wagen meer te bekennen (of ja, nog eentje: die ene zonderling die nu ook nog steeds geen mobiele telefoon zou hebben). Van paard en wagen naar brandstofauto in 10 jaar!

Huis verduurzamen? Elektrisch rijden? Het gros van de mensen staat nog niet te trappelen. Onze veranderangst houdt ons tegen en wordt gevoed door ’belangen’ van bepaalde bedrijven, politiek en media. Die maken er dankbaar gebruik van. ‘Elektrische auto’s? Duur en natuurlijk een kortere actieradius dan beloofd.’ ‘Warmtepompen werken niet en zijn duur.’ Ik las laatst een interview met een topman van Remeha: ‘een warmtepomp is een omgekeerde airco. Die techniek is uit ontwikkeld. Wordt niet beter en ook niet goedkoper.’

Techniek staat nooit stil, juist in deze tijd niet! Ik hoorde laatst van een warmtepomp die opgevouwen ín de isolatielaag onder het dak van je huis past, uiteraard geïntegreerd met zonnepanelen. En elektrische auto’s worden binnen afzienbare tijd voor iedereen betaalbaar. De elektrische Nissan Micra komt eraan. Het zal net zo gaan als bij die eerste auto’s en mobiele telefoons en talloze andere innovaties. Toen die er net waren, waren ze ook alleen voor de happy few die het kon betalen. En nu? Dat antwoord hoef ik niet te geven.

Gelukkig zijn er dus mensen die niet worden geremd door veranderangst. Creatieve, vasthoudende techneuten die dingen kunnen bedenken die anderen zich nu niet eens kunnen voorstellen. Schoner, goedkoper, stiller, zuiniger, noem maar op. Zij kunnen samen met de politiek en de markt ervoor zorgen dat onze schone toekomst niet wordt tegenhouden en voor iedereen beschikbaar komt. En wat kunnen wij doen? We kunnen meebewegen. Ik weet, dat is een verandering, maar het verleden heeft ons geleerd dat we daar gelukkig wat minder angstig voor hoeven te zijn.

Andrea de Groot

Tegenstroom