Met ruim 155.000 inwoners behoort Zaanstad tot de grootste gemeenten in de Metropoolregio Amsterdam (MRA). De verwachting is dat het inwonersaantal rond het jaar 2040 zelfs zal groeien tot 200.000. De meeste mensen kennen Zaanstad door de Zaanse Schans, oorspronkelijk gebouwd als woonbuurt en inmiddels uitgegroeid tot een attractie van wereldformaat die jaarlijks meer dan twee miljoen bezoekers van over de hele wereld trekt. Sanna Munnikendam is sinds september 2017 met veel plezier wethouder namens D66 en ziet zichzelf als een echte Zaankanter. ‘De meningen daarover zijn verschillend, maar voor mij ben je dat als je niet meer weg wilt uit Zaanstad. Zaankanters zijn van oudsher harde werkers en echte makers. Dat zit echt in het DNA. Ook zijn ze trots op het industrieel erfgoed. Van mij mag die trots meer worden uitgedragen.’

Munnikendam verhuisde in 2002 vanuit Amsterdam-Noord naar de Zaanstreek. Ze viel voor de schoonheid van Zaandam, zoals de pittoreske houtenhuisjes, die haar direct aan haar jeugd op Marken deden denken, de Zaan en het industrieel erfgoed. Als wethouder heeft ze de portefeuilles duurzaamheid, energietransitie & circulaire economie, cultuur, toerisme en natuur een landschap onder haar hoede. Een breed pakket, maar wel met veel onderlinge samenhang. De gemeente Zaanstad, die in 1974 is ontstaan door de samenvoeging van Zaandam, Assendelft, Koog aan de Zaan, Krommenie, Westzaan, Wormerveer en Zaandijk, is door de eeuwen heen al een innovatief gebied met veel kennis en ondernemers die denken in kansen. ‘Denk bijvoorbeeld aan de houtzaag- en oliemolens. De industrialisatie begon hier eerder dan in Amsterdam. Ook de schilder Claude Monet zag bijna honderdvijftig jaar geleden al de schoonheid van de molens en wist het Zaanse DNA vanuit zijn atelier goed weer te geven. Daar moeten we meer mee gaan doen’, vertelt Munnikendam.

‘Zaanstad is een gemeente waar veel borrelt, maar het mag zeker nog wat meer gaan bruisen.’

Voor Munnikendam in 2010 haar politieke entree maakte in de gemeenteraad van Zaanstad had ze als juriste een veelzijdige baan op het gebied van wetgeving- en sanctierecht bij het Ministerie van Justitie. De komende jaren wil ze zich als wethouder onder meer inzetten om de cultuur en evenementen in Zaanstad verder te versterken. ‘Het is een gemeente waar veel borrelt, maar het mag zeker nog wat meer gaan bruisen. Je ziet bijvoorbeeld dat slechts 1 á 2 procent van de bezoekers van de Zaanse Schans ook naar het centrum van Zaandam en de Zaanbocht, het noorden van de Zaanstreek, komt. We hebben veel meer te bieden. Zo hebben we hier prachtig industrieel erfgoed en spannende gebieden, zoals het Hembrugterrein waar het verhaal over de streek tot leven komt.’ Eén van de wensen van Munnikendam is een museum Holland. Daarmee wil de gemeente Zaanstad inspelen op de bezoekers van de stad die vooral komen voor het authentieke Nederland. Een nieuw pareltje op cultureel gebied in Zaandam is zeker ook Het Hem, het huis voor eigentijdse kunst en cultuur, dat eind juni wordt geopend in de voormalige kogelfabriek op het Hembrugterrein en ontworpen is door de bekende architect Rem Koolhaas. ‘Dit wordt een plek waar onder meer exposities en workshops zullen plaatsvinden en kunstenaars hun eigen werkplaats krijgen. Daarnaast is er ook ruimte voor horeca en op de bovenverdieping wordt zelf een hotel gerealiseerd. Een cadeautje voor de stad’, aldus Munnikendam. Daarnaast wil Tony’s Chocolonely in pakhuis ‘De Vrede’ aan het Noordzeekanaal een ‘chocolade circus’ inclusief achtbaan gaan realiseren. Deze experience, waar het hele productieproces van chocolade voor iedereen te zien zal zijn, is onderdeel van de ontwikkeling van de Achtersluispolder. Dit gebied wordt komende jaren getransformeerd van een monofunctioneel bedrijventerrein tot een stedelijk gebied waar wonen en werken worden gecombineerd. Deze ontwikkelingen moeten er allemaal aan bijdragen om een bezoek aan de gemeente aantrekkelijker te maken. ‘Je ziet nu vaak dat mensen voor een paar uur naar Zaandam komen, maar het zou mooi zijn als dat in de toekomst een heel weekend wordt. Dat is ook aantrekkelijk voor de werkgelegenheid, zoals de horecabranche. Een stad die investeert in cultuur, doet het ook economisch goed.’

Duurzaamheid en circulaire economie

Ook op het gebied van duurzaamheid heeft de gemeente Zaanstad ambitieuze plannen. Zo wil het liefst 60.000 bestaande woningen gefaseerd van het aardgas halen. Thans worden er al vijf flats langs de A8 van het aardgas afgehaald en aangesloten op een warmtenet. In de flats zijn nu nog centrale gasketels als warmtebron aanwezig. De nieuwe ketels krijgen straks warm water vanuit het warmtenet waar in eerste instantie een biomassacentrale de warmtebron is. In een later stadium kunnen grote Zaanse bedrijven met hun restwarmte ook als bron voor het warmtenet dienen. Een belangrijke taak volgens wethouder Munnikendam ligt daarbij zeker ook in beweging krijgen van mensen. Dat begint soms met het overwinnen van weerstand, informeren en daarna enthousiasmeren om zo voldoende draagvlak te creëren en dat is zeker een spannende uitdaging. Niet alleen in de particuliere sector, maar ook bedrijfsmatig zijn er hoge doelen. Zo hoopt wethouder Munnikendam dat vier grote bedrijven (lees giganten, red.) ook van het aardgas afstappen. De CO2-uitstoot zou zo enorm worden teruggebracht. Duurzaamheid hangt natuurlijk nauw samen met een circulaire economie. Zo werkt de gemeente op dit moment aan het ‘omgekeerd inzamelen’ van afval. Dit moet er voor zorgen dat afval veel meer als grondstof gaat dienen en dat er steeds minder afval hoeft te worden verbrand. Daarnaast is duurzaam slopen ook een circulair speerpunt in Zaanstad. Zo heeft de Rutte Groep, een innovatief bedrijf in de Achtersluispolder, een methode bedacht om beton achteraf goed te scheiden en opnieuw te gebruiken als cement. De CO2- uitstoot wordt hiermee met liefst tachtig procent verminderd. Ook textiel is een enorm vervuilende industrie. Een aantal partijen is gezamenlijk aan de slag gegaan om van oude textiel te kunnen hergebruiken. Daarin speelt bijvoorbeeld Wieland Textiles uit Wormerveer een rol. Zij hebben een machine ontwikkeld waarbij kleding van verschillende stoffen allemaal wordt gesorteerd en vervezeld wordt. De grondstof kan zo worden hergebruikt om nieuwe kledingstukken van te maken en zo heb je ook minder restafval. Daarnaast zou Munnikendam ook graag zien dat er windmolens langs het Noordzeekanaal komen om zo energie op te wekken. Al deze ontwikkelingen moeten er allemaal aan bijdragen dat Zaanstad de komende jaren als gemeente nog aantrekkelijker wordt voor iedereen. ‘Zaanstad maken we met echt met elkaar’, besluit Munnikendam.